I Tabarchin han patìu ‘nmüggiu
l’izulamentu detu dâ
mancànsa de traspòrti. Intendémuse ben: e nóstre borche anòvan
dapertüttu, u traffegu de bastimenti, batélli, bilancelle,
bóvi e cuscì via u crüviva tüttu u Mediteragnu.
Quéllu ch’amancova au Pàize u l’éa in
pustalin regulore.
Inta primma maitè de l’800, stu servissiu u vegnìva fetu dâ
fregatiňa du “Spagna”, arestò famuza inti diti próppiu perché
a l’anova avanti e ‘ndrè pe Càgiai due vótte â settemaňa pe
purtò a pósta.
E va ben, a pósta a l’anova à Càgiai cû “Spagna”; e se mi
àiva d’anò à Gunéza? Bellu miu, èan guoi perché stradde dai
porte de Canélle, cumme ciamòvan alùa Portuscüzu, nu ghe n’éa,
e alùa “tócca liccu”, bezügnova anò à pé pâ maccia.
À Tôlea gh’anova a
“Liubica” e a purtova früta e furmaggiu;
- a
“Angela madre” e u
“Battista figlio” (e u babbu, mécö?) purtòvan àina pai custrusuin;
- a
“Giasinta”,
‘na bilancella, intu 1860 a cumense à fo servissiu pe
Câdesédda;
- u
“Taborca” finalmente, intu 1881, u fa a spulla pe Portuscüzu.
U l’éa in borcu de légnu, ma u l’àiva e macchine à vapure;
- u
“Piânùza”!
Me ‘nmàginu a gioia quande i nóstri végi han vistu arivò stu
vapuréttu ciü grande du Taborca, cû muture à benziňa;
- e u
“Carlufórte”,
in végiu mutuscaffu ingràize, ch’u fova delungu a rutta pai
Canélle, ma u l’éa descuertu e telasciudì cumme ghe duvàiva
viagiò ben e gente! Se éan màuti, de següu ghe cunvegniva
turnò inderè p’ânò à guarì intu Zuncu. S’éan sen, mégiu
cuntinuò u vieggiu p’ânose à cüò à Càgiai.
En steti tanti i mézi ch’émmu avüu p’atraversò u frìu.
U nóstru pórtu u l’éa alùa
u segundu da Sardegna, ne batàiva sulu Càgiai; i nóstri végi u mò s’au mangiòvan, amòu o
duse ch’u fise.
Ma i mézi che se sente munsünò deciü dai nóstri végi en:
-pe Câdesédda,
pe pigiò a lituriňa, u Capo Sandalo e u
Centoscudi;
-pe
Portuscüzu u Gallura.
E borche,
Dio Onnipotente e u
Centoscudi (u padrun u l’ha
detu u só puverbiu â só borca) éan de légnu e pasòvan cun
tütt’i tempi; cun luiotri a traversota a l’éa delungu
‘n’aventüa.
Invécce u
Gallura e u
Capo Sandalo éan duì
vapurétti de
feru e brüxòvan carbun. Fòvan ‘na fümadda che t’au diggu mi! E
gente ghe patìvan ancun primma de ‘mbarcose, naturalmente cû
scalandrun, e quande t’asbasciovi t’éi tüttu nàigru de càiza
de carbun.
Però àivan ‘na cósa de bellu sti mézi:
pasòvan cun tütti i
tempi.
Cumme fòvan? Bezögna dumandòiau ai végi mainè de ‘na vótta.
